Modern Zamanın “Mezar Kazıcısı”: KATRİNA-11
Tarihi o zamana dek süregiden akışında kesintiye uğratan, ya da daha farklı bir mecraya sokan, algılarımızı ve yaşamımıza dair herşeyi değiştirebilme potansiyeline sahip olan… Amerika Birleşik Devletleri ve dünya tarihinde 11 Eylül saldırıları ve ardından yaşadıklarımız böyle bir “tarihi olay”dır örneğin. Olay ABD’de gerçekleşmiş olsa da etkisi tüm dünyada, hatta en “ırak” köşelerde bile acı ve ızdırap içinde yaşanmaktadır. Başka bir “tarihi olay”da gene ABD’yi vuran “Katrina” kasırgasıdır. Etkisinin 11 Eylül saldırılarının yarattığı çapta olup olmayacağını bilemiyoruz ancak, şimdiye dek en az onun kadar “yankı” bıraktığı gözükmektedir. Benzerlikleri ve farklılıklarıyla bu iki olayı nasıl okuyabiliriz? Her ikisinin de Eylül ayında ve ABD’de olması dışında ne gibi ortak noktaları vardır?
Ücretli Kölelik
Öncelikle ücretli çalışma sistemleri nasıl her yerde her dönemde birbirinin aynı değilse, değişim gösteriyorsa, kölelik sistemleri de aynı şekilde çok farklılıklar gösteriyor. Kölelik denince çoğu insanın aklına 19. yüzyılda ABD’de ve Latin Amerika’da Afrika’dan zincirlenmiş olarak getirilen köleler geliyor. Oysa Milattan Önce 5. ya da 6. yüzyılda Atina’ya gidecek olursak çok farklı bir köle görüntüsü ile karşılaşabiliriz.
Ulus ve Ulusçuluk
İnsanlık kabile toplumlarından krallıklara ve kent uygarlıklarına geçtiğinde farklı etnik kökenlerden gelen insanlar birarada yaşamaya başladı. Krallıklarda bir kavim diğerlerini boyunduruk altına aldı, kimi kent uygarlığında ise farklı kavimlerden insanlar eşitlik içinde yaşadı. Bu dönemde kimi despot krallar ya da imparatorlar zaman zaman bir kavmi tümüyle yok etmeye çalışmışlarsa da genel olarak etnik kimlikler birbirlerinin dillerine, kültürlerine karışmadan yaşadılar. Roma İmparatorluğunda yıkılmaya yakın dönemde paganların zorla hıristiyanlaştırılması, İslamın zorla yayılması bunun diğer istisnaları olarak ortaya çıktı.
“İşe Yürüyerek Git” Günü
Şu anda bu yazıyı okuyan kaç kişinin haberi vardı bilmiyorum ama, 5 Kasım günü “İşe Yürüyerek Git” günüydü. Avustralya Yayalar Konseyi tarafından başlatılan bu olay her yıl duyurulup, kutlanmaya çalışılıyor. Kamuoyunda ne denli yankı bulduğu ise kuşkulu.
Bilgisel Kapitalizm
Kapitalizm başlangıçta diğer ekonomik sistemlerle birlikte varoldu. Tarım ekonomisi farklı kurallarla yürürken, zanaatkarların yaptığı üretim ve ticaret, pazar ekonomisi içinde sermaye birikimi yarattı. 18. yüzyıldan başlayarak endüstriyel kapitalizm dediğimiz makinalaşmış, merkezi üretime dayalı kapitalizm egemen olmaya başladı. İkinci Dünya savaşından sonra geliştirilen teknolojiler ise daha önce düşünülemeyecek boyutta bir otomasyonu ve üretim patlamasını olanaklı kıldı.
